توانمندی های پنجگانه شادی کدامند و چگونه توصیف میشوند ؟

توانمندی­ های منش یکی از موضوعات مهم در روان­شناسی مثبت هستند. توانمندی­ های منش مجموعه ­ای از ویژگی­های شخصیتی مثبت هستند که ازنظر اخلاقی ارزشمند محسوب می­ شوند. بر اساس طبقه­ بندی پیترسون و سلیگمن ۲۴ توانمندی منش جهانی در افراد وجود دارد.
برای آشنایی بیشتر با این توانمندی­ ها دکتر زهره قربانی متخصص روانشناسی مثبت در ادامه اضافه میکند که نتایج چندین سال پژوهش نشان داده است که از بین این ۲۴ توانمندی، ۵ تای آنها با شادمانی بیشتر ارتباط دارند. به همین خاطر در روان­شناسی مثبت به این پنج توانمندی، توانمندی­­­ های شادی می­­ گویند:

    سرزندگی
    امید
    قدردانی
    کنجکاوی
    عشق

آیا هیچ­کدام از این ویژگی­ ها در شما قوی هست؟ بر اساس نتایج پژوهش ­ها در بیش از ۷۵% افراد حداقل یکی از این ویژگی­ ها در سطح بالا است.
آیا مایلید یکی از این توانمندی ­ها را تقویت کنید؟ خوشبختانه این کار مشکلی نیست. راهکارهای متنوعی برای ارتقاء هر یک از این توانمندی­ ها وجود دارد. در ادامه مطلب تعریفی کوتاه از هر توانمندی ارائه می­ شود. سپس تمرینی برای تقویت توانمندی مورد نظر مطرح شده و در پایان به دلیل اهمیت آن توانمندی می­ پردازیم.

سرزندگی
سرزندگي به معناي داشتن ديدگاهي نسبت به زندگي است كه با انرژي زياد، زنده­دلي و هيجان مشخص مي­شود. يك فرد سرزنده زندگي را به صورت يك سفر ماجراجويانه و هيجان انگيز مي­بيند كه بايد با تمام وجود تا اعماق آن پيش رفت. سرزندگي به فرد كمك مي­كند كه هم ابعاد روان­شناختي و هم جسماني رويدادها را تجربه كند و بدين ترتيب استرسش كاهش و سلامتش افزايش مي­يابد.
 
تمرین تقویت سرزندگی:
ورزش کن! نتایج پژوهش­ها نشان داده شرکت در تمرین­های ورزشی سطح انرژی را افزایش می­دهد و باعث می­­شود ما زمان بیشتری پرانرژی باشیم. تنها چیزی که شما نیاز دارید اختصاص دادن ۳۰ دقیقه از تایم روزانه­تان به ورزش است. اگر چند روز این کار را انجام دهید متوجه تغییر سطح انرژی و روحیه­تان می­شوید. ورزشی را انتخاب کنید که برایتان مفرح است. مثل شنا، فوتبال، اسکی و … و آن را انجام دهید. با این کار شما توانمندی سرزندگی­تان را ارتقا می­دهید و سلامت جسمانی و روانی­تان را بهبود می­دهید.
 
چرا سرزندگی؟
وقتی ازتوانمندی سرزندگی­تان استفاده می­کنید، نسبت به اتفاقات روزمره زندگی پر شور و شوق و هیجان­زده می­شوید. شما کاری را انجام می­دهید که روان­شناسان به آن فعال­سازی رفتاری می­گویند. زیرا در حال بالا بردن سطح انرژی­تان از طریق اقدام عملی با ذهن و بدنتان هستید.

امید
امید به معناي انتظار فرد مبنی بر روي دادن اتفاقات خوب در آینده است. افراد امیدوار مطمئنند که تلاش­هایشان در مورد اهداف آینده موجب کامیابی­شان خواهد شد. این توانمندي باعث می شود که افراد از خودشان و دیگران انتظار بهترین را داشته باشند.
تمرین تقویت امید:
چند دقیقه وقت بگذارید و به سال آینده فکر کنید. بهترین خود ممکنتان را در سال آتی مجسم کنید. خودتان را تصورکنید که در حال انجام فعالیت­های مورد علاقه ­تان هستید و روی اهداف مهم تان کار می­ کنید. بعد از اینکه تصویرتان واضح شد، آن را با جزئیات یادداشت کنید. نوشتن درباره بهترین خود ممکنتان به شما کمک می­کند تا یک برنامه منطقی برای آینده بریزید و بتوانید به جای سر و کله زدن با ایده­ های مبهم به احتمالات واقعی فکر کنید.
چرا امید؟
امیدوار بودن به معنای توانایی خوب فکر کردن درباره آینده و اهداف مختلفی است که می­خواهید به آنها برسید. افراد موفق معمولاً عملکرد خوبی برای در نظرگرفتن راه­ های مختلف برای رسیدن به اهدافشان دارند. همچنین آنها از اعتماد به نفس و اراده و انگیزه لازم برای دستیابی به اهدافشان نیز بهره ­مندند.

قدردانی
قدردانی یا شکرگزاری یا  به معناي آگاه بودن از چیزهاي خوبی که در زندگی فرد وجود دارد و شکرگزاري براي آن هاست. شکرگزاری می­تواند معطوف به یک شخص خاص، پروردگار یا تمام هستی باشد.
 
تمرین تقویت قدردانی:
خودکارتان را روی کاغذ بگذارید یا انگشتانتان را روی کیبیورد قرار بدهید و برای شخصی که قدردان او هستید یک نامه بنویسید. به فردی فکر کنید که تاثیر مهمی در زندگی­تان داشته اما شما آن­طور که باید و شاید از او تشکر نکرده ­اید. به این فکر کنید که شخص مورد نظر چه تاثیر مثبتی در زندگی­تان داشته و سپس یک نامه تشکر و قدردانی برایش بنویسید. شاید مایل باشید با شخص مورد نظر قرار ملاقات حضوری بگذارید و از او تشکر کنید. این هم ایده خوبی است! این تجربه احتمالا هم برای شما و هم برای طرف مقابل خوشاید خواهد بود.
 
چرا قدردانی؟
وقتی ما قدردانی­مان را ابراز می­کنیم یک تغییر جهت ناگهانی در افکار و احساساتمان ایجاد می­کنیم. ما هیجانات مثبت را تجربه کرده و باعث خاموش شدن موتور تفکر خودکار ذهن که سوگیری منفی دارد می­شویم. قدردانی توجه ما را از خودمان برمی­گرداند و معطوف به افراد دیگر می­ کند. بنابراین می­ توان آن را به عنوان مکانیزمی برای ساخت روابط مثبت در نظر گرفت.

کنجکاوی
کنجکاوی یعنی داشتن علاقه درونی پایدار نسبت به تجارب درونی و هر آنچه در جهان اتفاق می­ افتد. افراد کنجکاو به راحتی جذب افراد، تجارب و اشیاء جدید می­ شوند. آنها حوصله شان به ندرت سر می­ رود.
همه افراد از این توانمندی بهره­ مندند. تفاوتی که وجود دارد در شدت و عمق این توانمندی و میزان تمایل افراد به استفاده از آن در زندگی روزمره است.
تمرین تقویت کنجکاوی:
به کاری فکر کنید که دوستش ندارید مثل ظرف شستن، پرداخت صورت­ حساب­ ها یا تا کردن لباس­ های شسته شده. دفعه بعد که مشغول انجام کار مورد نظر هستید بر سه جنبه جدید یا غیرمنتظره آن کار تمرکز کنید. برای مثال، اگر کاری که به آن علاقه ندارید ظرف شستن است،شاید تمرکز روی عطر مایع ظرف­شویی، سنگینی ظرف­ها و گرمای آب کمک­ کننده باشد. آیا می­ توانید به یک چیز شگفت ­انگیز درباره این فعالیت ناخوشایند اشاره کنید؟
چرا کنجکاوی؟
تمرین دادن بخش کنجکاو ذهنمان ما را برای پیگیری چیزهای جدید و متفاوت آماده می­ کند. کنجکاوی باعث می­شود ما به کشف دنیا، خودمان و دیگر انسان­ها بپردازیم. این اتفاق نیز به نوبه خود موجب اکتشافات جدی ما و رشد شخصی و افزایش به ­باشی می­ شود.
 عشق
افرادي كه توانايي عشق ورزيدن دارند، براي داشتن روابط صميمانه ارزش قائلند و به نزديكانشان توجه نشان داده و از آن ها مراقبت مي­ كنند. عشق مي­ تواند نسبت به كساني ابراز شود كه به آنها وابسته­ ايم، كساني كه به ما وابسته هستند، يا از نظر عاطفي و هيجاني برايمان جذابيت دارند. اين توانمندی به افراد اجازه مي­دهد تا به ديگران اطمينان كنند و در تصميم­گيري­ هايشان آن ها را در اولويت قرار دهند. افرادي كه به ديگران عشق مي­ ورزند از، از­ خود گذشتگي­شان احساس رضايت عميقي دارند.
تمرین تقویت عشق:
مراقبه عشق- مهربانی را انجام دهید. مکان راحت و مناسبی را پیدا کنید. در سکوت بنشید و طلب شادی و صلح برای خودتان و دیگران را تمرین کنید. شکل استاندارد مراقبه عشق- مهربانی که در تمرینات ذهن­ آگاهی از آن استفاده می­ شود و درباره آن پژوهش شده است، به صورت تکرار جملات زیر است:

• باشد که من/تو لبریز از مهربانی- عشق شوم/شوی
  باشد که من/تو از خطرات درونی و بیرون ایمن باشم/باشی
  باشد که ذهن و بدن من/تو سلامت باشد
  باشد که من/تو در راحتی و شادی باشم/باشی

این نوع مراقبه فواید جسمانی و روانی فراوانی دارد.
چرا عشق؟
توانمندی عشق هم ظرفیت دوست داشتن و هم ظرفیت دوست داشته شدن را در بر می­­ گیرد. این ظرفیت­ ها اساس ساخت و حفظ روابط سالم و مثبت است. نتایج پژوهش­ ها نشان داده است که روابط سالم یکی از بهترین راه­ ها برای افزایش شادکامی ما انسان­ هاست.